مدیریت پروژه
مدیریت پروژه از دیدگاه پم باک
طبق تعریف راهنمای گستره دانش مدیریت پروژه (پم باک) PMBOK
مدیریت پروژه، بکارگیری دانش، مهارت ها، ابزار و تکنیک‌های مرتبط با فعالیت‌های پروژه، جهت تامین نیازمندی‌های پروژه است. مدیریت پروژه، از طریق کاربرد مناسب و یکپارچه سازی 47 فرآیند مدیریت پروژه که به صورت منطقی در 5 گروه فرآیندی گروه بندی شده‌اند، انجام می‌شود. این پنچ گروه فرآیندی عبارتند از :
1- آغازین (Initiating)
2- برنامه ریزی (Planning)
3- اجرایی (Executing)
4- نظارت و کنترل (Control)
5-اختتامی (Closing)
فرآیندهای پروژه
یک فرآیند، مجموعه‌ای از اقدامات مرتبط به هم و فعالیت‌هایی است که جهت دستیابی به محصول، نتیجه یا خدمت از پیش تعیین شده انجام می شود. هر فرآیند با ورودی‌ها، ابزار و تکنیک‌ها و خروجی‌ها مشخص می شود.
فرآیندهای پروژه توسط تیم پروژه انجام شده و به طور کلی به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
فرآیندهای مدیریت پروژه(Project Management Processes):
این فرآیندها، ابزار و تکنیک‌هایی جهت استفاده از مهارت ها و توانایی‌های تشریح شده در حوزه‌ی دانش مدیریت پروژه را در بر می‌گیرند.
فرآیندهای مبتنی بر محصول (Product-oriented processes) :
این فرآیندها، محصول پروژه را مشخص و ایجاد می کنند. فرآیندهای مبتنی بر محصول، معمولاً توسط چرخه‌ی عمر پروژه تعریف می شوند و بر اساس حوزه‌ی کاربرد، متفاوت‌اند.
پم‌باک فقط فرآیندهای مدیریت پروژه را تشریح می کند و معتقد است که باید فرآیند محصول و پروژه، به طور مناسب با دیگر فرآیندها توسط مدیر پروژه هم راستا و مرتبط شوند.
این نکته بسیار حاضر اهمیت است که چون اطلاعات پروژه، هم اطلاعات محصول و هم اطلاعات مدیریت پروژه را شامل می شود پس فرآیندهای مدیریت پروژه که در پم باک به آن پرداخته شده است فقط بخشی از فرآیندها هست ساپ (PMIS) به آن می پردازد و سایر فرآیندهایی که ساپ به آن می پردازد در مدیریت پروژه وجود ندارد.
حوزه های دانش مدیریت پروژه
استاندارد پم‌باک 10حوزه‌ی دانشی را برای تسلط تیم مدیریت پروژه، به منظور مدیریت موثر پروژه معرفی نموده است. این حوزه های دانش عبارتند از:
• مدیریت یکپارچگی پروژه (Project Integration Management)
• مدیریت محدوده‌ی پروژه (Project Scope Management)
• مدیریت زمان پروژه (Project Time Management)
• مدیریت هزینه‌ی پروژه (Project Cost Management)
• مدیریت کیفیت پروژه (Project Quality Management)
• مدیریت منابع انسانی پروژه (Project Human Resource Management)
• مدیریت ارتباطات پروژه (Project Communication Management)
• مدیریت ریسک پروژه (Project Risk Management)
• مدیریت تامین و تدارکات پروژه (Project Procurement Management)
• مدیریت ذینفعان پروژه (Project stakeholders Management)
موسسه مدیریت پروژه آمریکا در سال 2003 برای پروژه‌های ساخت 4 حوزه دیگر نیز بر 9 حوزه قبلی (که البته الان شده است 10 حوزه )اضافه نمود این حوزه ها عبارت است از:
• مدیریت ایمنی پروژه (Project Safety Management)
• مدیریت محیط زیست پروژه (Project Environmental Management)
• مدیریت مالی پروژه (Project Financial Management)
• مدیریت ادعا پروژه (Project Claim Management)
مدیریت یکپارچگی پروژه: مجموعه فرآیندها و فعالیت‌های مورد نیاز برای شناسایی، تعریف، ترکیب، جمع‌آوری و هماهنگی کلیه فرآیندها و فعالیت‌های مدیریت پروژه، درونِ گروه‌های فرآیندی می‌باشد. این حوزه دارای 6 فرآیند می‌باشد.
مدیریت محدوده پروژه: شامل فرآیندهای مورد نیاز جهت اطمینان از اینکه پروژه شامل کارهای مورد نیاز و فقط کارهای مورد نیاز برای تکمیل موفقیت پروژه می‌باشد. این حوزه دارای 5 فرآیند می‌باشد.
مدیریت زمان پروژه: شامل فرآیندهای مورد نیاز برای مدیریت تکمیل به موقع فعالیت‌های پروژه است. این حوزه دارای 6 فرآیند می‌باشد.
مدیریت هزینه پروژه: شامل فرآیندهای مرتبط با تخمین، بودجه بندی و کنترل هزینه ها است تا پروژه بتواند با بودجه مصوب، تکمیل شود. این حوزه دارای 3 فرآیند می‌باشد.
مدیریت کیفیت پروژه: شامل فرآیندها و فعالیت‌هایی در سازمان اجرایی پروژه می‌باشد که مشخص کننده مسئولیت‌ها، اهداف و سیاستهای کیفی هستند که در جهت تامین نیازهایی که پروژه آنها را برعهده گرفته است، قرار دارند. این حوزه دارای 3 فرآیند است.
مدیریت منابع انسانی پروژه: شامل فرآیندهای سازماندهی، مدیریت و رهبری تیم پروژه می‌باشد. این حوزه شامل 4 فرآیند است.
مدیریت ارتباطات پروژه: فرآیندهای مورد نیاز جهت اطمینان از این که اطلاعات پروژه به موقع و مناسب، تولید، جمع‌آوری، توزیع، ذخیره، بازیابی و در نهایت جمع بندی می‌شنوند. این حوزه شامل 5 فرآیند است.
مدیریت ریسک پروژه: فرآیندهای برنامه‌ریزی، شناسایی، تحلیل، برنامه‌ریزی پاسخ و نظارت و کنترل ریسک پروژه می‌باشد. این حوزه دارای 6 فرآیند است.
مدیریت تامین پروژه: شامل فرآیندهای خرید یا دریافت محصولات، خدمات یا نتایج مورد نیاز از خارج از تیم پروژه است. این حوزه دارای 4 فرآیند است.
مدیریت ذینفعان پروژه: فرآیندهای مورد نیاز برای شناسایی افراد، گروه ها و سازمانهایی که می توانند بر پروژه تاثیر گذاشته یا از آن تاثیر بپذیرند را در بر می گیرد. این حوزه دارای 4 فرآیند است.
مدیریت ایمنی پروژه: شامل فعالیت‌ها و فرآیندهایی که حامیان یا مالکان پروژه یا سازمان به انجام می رسانند به جهت تعیین اهداف و سیاستهای ایمنی به جهت اینکه مانع ایجاد حادثه، صدمه شخصی، کشته شدن یا آسیب دیدن اموال در پروژه بشود. این حوزه دارای سه فرآیند است.
مدیریت محیط زیست پروژه: مجموعه فعالیت‌ها و فرآیندهایی که حامیان یا مالکان پروژه یا سازمان به انجام می رساند به جهت تعیین اهداف و سیاستهایی که فعالیت‌های پروژه کمترین تاثیر را بر محیط زیست و طبیعت داشته باشد. این حوزه دارای 3 فرآیند است.
مدیریت مالی پروژه: مجموعه فعالیت‌ها و فرآیندها به منظور مدیریت منابع مالی پروژه و مقایسه با مدیریت بودجه با تمرکز بر منابع درآمدی و پایش جریان نقدینگی برای فعالیت‌های روزانه بخش اجرایی پروژه. این حوزه شامل 3 فرآیند است.
مدیریت ادعای پروژه: شامل فرآیندهایی به منظور جلوگیری از ادعاهای زمان ساخت برای کاهش اثرات رخدادی آن و اداره کردن سریع و موثر آن دعاوی. این حوزه دارای 4 فرآیند است.